ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ (ΜΥΗΕ) ΣΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ

Toυ Νίκου Αγγέλη, Πολιτικού Μηχανικού Με αφορμή τις πολλαπλές πρόσφατες κινητοποιήσεις Ηπειρωτών κατά της  κατασκευής Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) στην περιοχή τους (Βωβούσα, Ματσούκι, Κυψέλη, Γιαννίτσι, κλπ) θα ήθελα να  γνωστοποιήσω στο ευρύ ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΙΚΟ κοινό μερικές κρίσιμες λεπτομέρειες για το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τη λειτουργία των ΜΥΗΕ και τα ανταποδοτικά τους οφέλη στην τοπική κοινωνία. Σύμφωνα με το Ν. 3468/2006 για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα: (6/10/2012) -« Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ χορηγείται για χρονικό διάστημα μέχρι είκοσι πέντε (25) έτη και μπορεί να ανανεώνεται μέχρι ίσο χρόνο» (άρθρο 3.4). -Τιμολόγηση Υδραυλικής ενέργειας από υδροηλεκτρικούς σταθμούς με ισχύ έως 15 MW: 87,85 ευρώ / MWh (πίνακας άρθρου 13.1.β ). -Εάν το ΜΥΗΕ υλοποιηθεί χωρίς δημόσια επιχορήγηση, η παραγόμενη ενέργεια   τιμολογείται με προσαύξηση 20% στις τιμές του πίνακα (άρθρο 13.1.γ). -Κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΜΥΗΕ… επιβαρύνεται,…, με ειδικό τέλος….3% της… τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας (άρθρο 25.Α1). Το ειδικό τέλος αποδίδεται ως ακολούθως: α) Έως 1%, μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ, στους οικιακούς καταναλωτές της περιοχής του ΜΥΗΕ, ανάλογα με την ενέργεια που κατανάλωσαν, β) 0,3% στο ΕΤΕΡΠΣ και γ) 1,7 % στον ΟΤΑ 1ου βαθμού εντός των ορίων του οποίου εγκαθίσταται ο ΥΗΣ και η γραμμή σύνδεσης στο δίκτυο (άρθρο 25.Α3) -Κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, από ΜΥΗΕ…εντός… προστατευόμενων περιοχών, επιβαρύνεται… με ειδικό τέλος 1% υπέρ του… συνιστώμενου Φορέα  Διαχείρισης της οικείας προστατευόμενης περιοχής (άρθρο 25Α) -Για τη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης υδροηλεκτρικών σταθμών μετά την 22.12.2009, απαιτείται κατάρτιση και έγκριση Σχεδίου Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 7 του ν. 3199/ 2003 (άρθρο 27.5). Ο  Ν 3468/2006, ενώ καθορίζει ότι η άδεια του ΜΥΗΕ μπορεί να ανανεώνεται έως  και 2χ25 = 50 χρόνια, δεν αναφέρει απολύτως τίποτε για την κυριότητα του ΜΥΗΕ μετά από την 50ετία. Ως γνωστόν οι ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ ΟΔΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ εκχωρούνται, μετά από δημόσιο διαγωνισμό και σαφή ρήτρα διοδίων, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (30-35 έτη ) και μετά περιέρχονται στο ΔΗΜΟΣΙΟ. Για την κάλυψη των ελλειμμάτων του ΛΑΓΗΕ (που αδυνατεί πλέον να καλύψει τα χρέη του προς τους παραγωγούς ΑΠΕ, άρα και των ΜΥΗΕ), η ΡΑΕ με την 698 /01-08-2012 απόφασή της, καθόρισε το χρεώσιμο ΕΤΜΕΑΡ (πρώην ειδικό τέλος ΑΠΕ) στους λογαριασμούς της ΔΕΗ σε 8,74 ευρώ / MWh για τις οικιακές και 9,53 ευρώ / MWh για τις λοιπές χρήσεις χαμηλής τάσης. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το ισχύον σήμερα νομοθετικό πλαίσιο για τα ΜΥΗΕ Ας  εξειδικεύσουμε λίγο  τα παραπάνω  για το ΜΥΗΕ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ  που λειτουργεί  για  σχεδόν 7 χρόνια στα ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε ο λειτουργός ( ΝΑNΚΟ) το συγκεκριμένο έργο: -Είχε συνολικό προϋπολογισμό 3.500.000 ευρώ. -Επιδοτήθηκε με 1.500.000 ευρώ. (Μέτρο 6.5 Ανταγωνιστικότητα Ε.Π. ΥΠΑΝ) -Έχει ονομαστική ισχύ 2,4 MW και παράγει ετησίως 8,5 GWh -Απασχολεί 2 ντόπιους εργαζόμενους και λειτουργεί από το ΝΟΕ 2005. -Από τα ανωτέρω δημοσιευμένα στοιχεία προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα για το συγκεκριμένο ΜΥΗΕ: -Η καθαρή ιδιωτική επένδυση ήταν 2.000.000 ευρώ (1,5 εκ ευρώ επιδότηση). -Αδειοδοτήθηκε και λειτούργησε πριν από το Ν 3468/2006, άρα δεν αμφισβητείται η νομιμότητα της άδειάς του και προφανώς δεν υποχρεούται σε καταβολή τέλους 1% υπέρ του Φ.Δ. ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ που συστήθηκε το 2009. -Το ΜΥΗΕ επιδοτήθηκε, άρα δεν δικαιούται προσαύξηση τιμής ενέργειας κατά 20% . -Η παραγόμενη ενέργεια αποφέρει ετησίως 8500 MWh * 87,85 ευρώ / MWh = 746.725 ευρώ (δεν υπολογίζεται μέρισμα παραγωγού από τέλος ΕΤΜΕΑΡ). -Το 3% των 746.725 ευρώ =22.402  ευρώ ετησίως καταμερίζεται ως εξής: Ποσό έως 1% = 7.467 ευρώ επιστρέφεται μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ στους καταναλωτές του χωριού ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ, ποσό 2.240 ευρώ (0,3%) κατατίθεται υπέρ ΕΤΕΡΠΣ και το υπόλοιπο ποσό=12.695 ευρώ (1,7%) αποδίδεται στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. -Κάθε μέσο απλό νοικοκυριό θα επιβαρυνθεί στον Καταρράκτη με τουλάχιστον 70 ευρώ  ετησίως για το ΕΤΜΕΑΡ ( ορεινή ζώνη με χρήση ρεύματος και για θέρμανση λόγω  ακριβού πετρελαίου, άρα κατανάλωση άνω των 8.000 ΚWh ετησίως) και φυσικά τα τοπικά ξενοδοχεία, εστιατόρια, κλπ, με ασυγκρίτως μεγαλύτερο ποσό. Μάλλον οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις του Καταρράκτη θα πληρώσουν στη ΔΕΗ για ΕΤΜΕΑΡ (πληρώνουν και όσοι έχουν σπίτι στο χωριό, χωρίς να είναι μόνιμοι κάτοικοι) πολύ περισσότερα από αυτά που θα εισπράξουν  ως μέρισμα από τα 7.467 ευρώ. Όσο για τα έσοδα του ΟΤΑ, προκύπτει αβίαστα ότι είναι  «άνθρακας ο θησαυρός». -Στο ΜΥΗΕ δουλεύουν 2 ντόπιοι εργαζόμενοι, που κατ’ εκτίμηση κοστίζουν 30.000 ευρώ ανά έτος ο καθένας, με την ασφάλισή του. Η απασχόληση 2 εργαζομένων είναι και το μοναδικό ουσιαστικό όφελος για την περιοχή. -Το κόστος υποστήριξης του ΜΥΗΕ από τα κεντρικά γραφεία της ΝΑΝΚΟ (έχει και αρκετά άλλα παρόμοια έργα) εκτιμάται, βάσει διεθνών στατιστικών, στο 10% του τζίρου δηλαδή περί τα 75.000 ευρώ ετησίως. -Τα  ΜΥΗΕ δεν απαιτούν σημαντική ετήσια συντήρηση και λειτουργούν για πάρα πολλά χρόνια χωρίς προβλήματα (το ΜΥΗΕ Γλαύκου στην ΠΑΤΡΑ λειτουργεί από το 1927,  αδιαλείπτως). Επειδή όμως κάποτε θα χρειασθεί αντικατάσταση πτερυγίων στους στροβίλους, κλπ, θα υπολογίσουμε ειδικό αποθεματικό της τάξης των 50.000 ευρώ ανά έτος λειτουργίας. -Η απλή αριθμητική δείχνει ετήσιο  αποτέλεσμα (προ αποσβέσεων και φόρων): ΕΣΟΔΑ : 746.725 ευρώ ΕΞΟΔΑ: Τέλος 3% ΟΤΑ  κλπ    =  22.402 2 ντόπιοι υπάλληλοι  =  60,000 Έξοδα κεντρικών γραφείων  =  75.000 Αποθεματικό συντήρησης  =   50.000  -207.402  ευρώ Ετήσια έξοδα - έσοδα  539.323 ευρώ -Αν ζούσαμε  σε κοινωνία αγγέλων στα πρώτα 5 έτη (έως και το 2009)  θα απέμεναν 5χ540.000 = 2.700.000 ευρώ, που υπερεπαρκούν: α) Για να αποσβεσθεί πλήρως η ιδιωτική επένδυση των 2.000.000 ευρώ και  β) Να αποπληρωθούν   και όλοι οι νόμιμοι φόροι για την πρώτη πενταετία λειτουργίας του ΜΥΗΕ. -Με ξεχρεωμένο πλέον το ΜΥΗΕ, στην περίοδο 2009-2054 (τα υπόλοιπα νόμιμα 45 έτη λειτουργίας  του) θα απέμενε συνολικό καθαρό αποτέλεσμα = 45χ540.000 = 24.300.000 ευρώ (προ φόρων), δηλαδή τεράστιο  ποσό σε σύγκριση  α) με την αρχική επένδυση  και β) με το όφελος  του ΟΤΑ ( 50Χ 12695=634.750 ευρώ) και των κατοίκων  ( 50χ7467=373.350 ευρώ). Η επιδότηση  (1.500.000) υπερβαίνει  κατά πολύ  το μέρισμα  ΟΤΑ / κατοίκων. -Έχουν άδικο όσοι υποστηρίζουν ότι  στη σημερινή Ελλάδα η  «αειφόρος  ανάπτυξη για το σύνολο » τείνει να  μετατραπεί σε  «αειφόρο  αρπαχτή  από ελάχιστους»; Με την ευκαιρία θέλω να εκφράσω και τις ακόλουθες σκέψεις μου: -Μέχρι σήμερα λειτουργούν στη χώρα μας περί τα 120 ΜΥΗΕ με ολική ισχύ περί τα  200 ΜW, ενώ o Εθνικός στόχος για το 2020 είναι τα ΜΥΗΕ να φτάσουν τα 350 MW. -Για τα 150 ΜW που λείπουν ως το 2020 δεν είναι απαραίτητο να στερέψουν όλα τα ποτάμια  και να βιασθεί η παρθένα φύση των ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ; -Ο πίνακας αδειών  ΡΑΕ από 11-01-12 έως 27-08-12  περιλαμβάνει 248  άδειες, μεταξύ των οποίων  μεγάλα αιολικά πάρκα( 1 των  498,15 MW και πολλά  στη ζώνη 20-96 ΜW) και πλήθος φωτοβολταϊκών  σταθμών (έως  και 60 MW), ενώ τα ΜΥΗΕ είναι  μόνο 4 και ασήμαντης ισχύος. Μήπως ήρθε ο καιρός να αναθεωρηθεί προς τα κάτω και ο Εθνικός στόχος των 350 MW για τα ΜΥΗΕ ως το 2020; -Το 2009 ενέταξαν τα Τζουμέρκα σε ειδικό καθεστώς προστασίας και ίδρυσαν Φορέα Διαχείρισης  με σκοπό,  μεταξύ άλλων, να: α) Επιτηρεί το «αυτοφυές τσάι» και τα βότανα που φύονται στο βουνό, καθώς και τα  υπό εξαφάνιση αρπακτικά πτηνά που ζούν στα Τζουμέρκα. β) Να φροντίζει για  τη λήψη περιοριστικών μέτρων που θα στοχεύουν στην αειφόρο ανάπτυξη της  περιοχής Τζουμέρκων. Τώρα  απεφάσισαν να παρακάμψουν  όλους τους περιορισμούς και να φέρουν «ειδικά αρπακτικά» για να "αξιοποιήσουν" όλα τα ποταμάκια και όλες τις  βουνοκορφές των ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ; Τα «ειδικά αρπακτικά», όταν «φωλιάσουν στην περιοχή»,θα έχουν και «ακόρεστη όρεξη » για άδειες  μεγάλων φωτοβολταϊκών σταθμών, που μεταπωλούνται εύκολα. Μην εκπλαγείτε αν στα επόμενα χρόνια  δείτε τεράστιες πυρκαγιές  που θα κάψουν πλήρως τα δάση της περιοχής μας, για να προκύψουν μεγάλες και φτηνές εκτάσεις. -Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι η Ελλάδα συνυπέγραψε σύμβαση με την ΑΛΒΑΝΙΑ-ΙΤΑΛΙΑ για διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου (ΤΑΡ) μέσω της ΑΛΒΑΝΙΑΣ και όχι μέσω ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ. Ο αγωγός αυτός, εκτός από τη  δουλειά που θα έδινε σε χιλιάδες Έλληνες, θα έφερνε στην ΗΠΕΙΡΟ φυσικό αέριο, όποτε. α) Στη ΒΙΠΕ Ιωαννίνων θα ήταν δυνατή η λειτουργία ΑΗΣ παρόμοιου με αυτόν της ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ (473,6 MW). β) Η ΗΠΕΙΡΟΣ θα είχε φυσικό αέριο για θέρμανση και λοιπές χρήσεις. Ατυχώς δεν είδα  κανένα σχολιασμό του  μεγάλου αυτού  ζητήματος από Ηπειρώτες βουλευτές και τοπικούς φορείς, μέχρι σήμερα. Τελειώνοντας, θέλω να πιστεύω ότι τεκμηρίωσα επαρκώς την τελική άποψη κάποιων άλλων μάχιμων ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΩΝ, που έχει ως εξής: «Η ανάπτυξη των Τζουμέρκων όπως την αντιλαμβάνεται η συντριπτική πλειοψηφία των Τζουμερκιωτών δεν περνά μέσα από την ανεξέλεγκτη κατασκευή δεκάδων υδροηλεκτρικών και τεράστιων αιολικών στα Τζουμέρκα. Γιατί απλά τα ψίχουλα που δίνονται στην τοπική κοινωνία και στους Δήμους ως ανταποδοτικά οφέλη, δεν μπορούν να συγκριθούν με τις τεράστιες αλλοιώσεις που θα επιφέρουν στο φυσικό πλούτο της περιοχής, η οποία θα χάσει μια και καλή το τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημά της. Ελπίζουμε ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων να το έχει πλέον καταλάβει και να σταματήσει αυτή την επιδρομή των εταιρειών σε όλα τα ποτάμια και βουνά των Τζουμέρκων και να στραφεί σε μια άλλη ανάπτυξη,  σε αυτή που μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι με μοχλό την φυσική και πολιτιστική κληρονομιά των Τζουμέρκων».