ΟΙ ΚΟΣΣΥΒΑΚΗΔΕΣ

Δυο αιώνες πρωτοπόροι στους απελευθερωτικούς  αγώνες της πατρίδας μας

Οι Καραϊσκάκηδες, Μπακολαίοι, Κουτεληδαίοι, μπορεί να είναι πιο γνωστοί σαν αγωνιστές και ιστορικά πρόσωπα του τόπου μας, οι Κοσσυβάκηδες όμως είναι η οικογένεια με τη μεγαλύτερη σε διάρκεια δράση και παρουσία στο χώρο της Άρτας αλλά και όλης της Ελλάδας, από το 1800 μέχρι σήμερα. Ο πατριωτισμός, οι αγώνες και οι θυσίες τους, τους έκαναν αδιαφιλονίκητους ηγέτες  του Ραδοβυζίου. Ο «μύθος» τους πλημμυρίζει μέχρι σήμερα τα βουνά και τα λαγκάδια της περιοχής.

.

ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ ΤΟΥ ΑΝΩ ΡΑΔΟΒΥΖΙΟΥ

Από την εγκατάστασή τους στο Χωριό Μπότση, σημερινή Μεγαλόχαρη, αποτελούν συνέχεια ηγετική οικογένεια, ως αρματολοί του Άνω Ραδοβυζίου ή πρόκριτοι του χωριού τους. Η καταγωγή τους από το Βαλτινό Δημήτρη Ζαλοχρήστο, που εγκαταστάθηκε στη Μπότση πριν το 1800.

Σε ολοσχερή καταστροφή του χωριού από τους Τούρκους, τα δυο παιδιά του Γεώργιος και Παναγιώτης, κρύβονται εντός βάτου σαν κοτσύφια. Τότε τους δίνεται το παρωνύμιο Κοτσυφάκης, που εξελίσσεται σε Κοσσυβάκης και γίνονται γενάρχες της μεγάλης οικογένειας.

Το1803 είναι από τους λίγους που βοήθησαν στην άμυνα των Μποτσαραίων στο Σέλτσο και τη διαφυγή των διασωθέντων Σουλιωτών προς Σύντεκνο Βάλτου και αλλού. Στο Σύντεκνο ο καπετάν Σωτήρης παντρεύεται αδελφή των Μποτσαραίων. κόρη της οποίας αργότερα παντρεύεται ο Γιάννης Κοσσυβάκης, γιος του Γιώργου. Για τη στάση τους αυτή διώκονται από τους Τούρκους και η περιουσία τους καταστρέφεται.

Καταφεύγουν στο αρματολίκι του Ανδρέα Ανδρούτσου στη Λειβαδιά. Επανέρχονται, τιμωρούν τους καταληψίες της περιούσιας των και τον καλόγερο του Μοναστηριού που αποπλάνησε τη μικρή αδελφή τους, που άφησαν στην προστασία του. Διώχνονται πάλι, αλλά επιστρέφουν ξανά με εκατό άνδρες του Ανδρούτσου. Εγκαθίστανται πλέον μόνιμα κατατροπώνοντας τον Ντούλα Γώγο, υπεύθυνο των Τούρκων για την περιοχή.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ  1821

Ο Παναγιώτης Κοσσυβάκης φονεύεται στις προηγούμενες συμπλοκές. Ο Γιώργος Κοσσυβάκης απέκτησε τέσσερα παιδιά, Χρήστο, Κώστα, Ανδρέα και Γιάννη. Δημιουργούν μεγάλη περιουσία και εξαγοράζουν και την περιοχή Τσιφλίκι. Η επανάσταση του 1821  βρίσκει το Γιώργο οπλαρχηγό του Άνω Ραδοβυζίου και γνώστη των μυστικών της Φιλικής Εταιρείας.

Με σώμα Ραδοβυζινών και το γιο του Γιάννη, παίρνει μέρος στην κήρυξη της επανάστασης στο Βουργαρέλι και σ’ όλες τις μάχες του πρώτου χρόνου στην περιοχή της Άρτας. Στην πολιορκία του Μεσολογγίου  αποτελούν  τμήμα της ηρωικής φρουράς και στην έξοδο διασώζονται. Επί Καποδίστρια ονομάζονται Χιλίαρχοι, πατέρας και γιος. Με το τέλος του αγώνα επιστρέφουν στη Μπότση.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1854

Το 1854 πρωτοστατούν στη προετοιμασία και την κήρυξη της επανάστασης στα Ραδοβύζια και εξάπλωσή της σε Ήπειρο και Θεσσαλία. Στη συγκέντρωση των προκρίτων της περιοχής στη Μπότση, πρώτος υπογράφει τη διακήρυξη ο Γιάννης Κοσσυβάκης.

Μετά τις πρώτες νίκες συντάσσουν νέα προκήρυξη που υπογράφει και ο γαμπρός του από κόρη, Φώτης Κοντονίκας. Διακρίνεται στις μάχες γύρω από την Άρτα. Παίρνει μέρος με τον αδελφό του Ανδρέα και σώμα γενναίων Ραδοβυζινών. Ο Σπύρος Καραϊσκάκης, αρχηγός των επαναστατικών σωμάτων, μνημονεύει έγγραφα την ανδρεία των.

Μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης, ο Γιάννης Κοσσυβάκης και ο Φώτης Κοντονίκας, γράφουν αίτηση στον πρωθυπουργό ως εκπρόσωποι της επαρχίας Ραδοβυζίου, να παρέμβει για να γυρίσουν ασφαλείς οι πρόσφυγες στα σπίτια τους.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1866

Το επαναστατικό πνεύμα στα Ραδοβύζια ξαναζωντανεύει. Οι Τούρκοι συλλαμβάνουν προληπτικά το γέρο πλέον Γιάννη Κοσσυβάκη και τον οδηγούν στα Γιάννενα. Τον απολύουν μετά από λίγες μέρες. Γυρίζει στα Ραδοβύζια και πρωτοστατεί στην προετοιμασία νέας επανάστασης. Στην προσωρινή διοίκηση τα αδέλφια του Ανδρέας και Χρήστος.

Στη διακήρυξη των λαών του Ραδοβυζίου και Τζουμέρκων υπογράφουν ο Γιάννης Κοσσυβάκης, Κων/νος Κοσσυβάκης, Σωτήρης Ι. Κοσσυβάκης, Γρηγόρης Ι.Κοσσυβάκης και Γιώργος Κοσσυβάκης. Οι μάχες διεξάγονται κύρια γύρω από τη γέφυρα Κοράκου με πρωτοστάτες το Γιάννη Κοσσυβάκη και το γιο του Σωτήρη.

Ο Σωτήρης (γεν. 1843) είναι ο πρώτος που απαντά περήφανα στο Γάλλο πρόξενο Σιαμπουασώ, που έσπευσε να σταματήσει την επανάσταση. Οι Τούρκοι συλλαμβάνουν συγγενείς των επαναστατών, μαζί τους και τον Ανδρέα Κοσσυβάκη, αδελφό του γηραιού  αρχηγού των επαναστατών Γιάννη, που βρίσκεται στη Βρεστενίτσα (Πηγές).

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1878

Το 1877 ο Φώτης Κοντονίκας κινείται στην περιοχή του Βάλτου δημιουργώντας ευνοϊκό κλίμα για νέα επανάσταση στα Ραδοβύζια. Με επιστολή προς αυτόν Σωτήρης Κοσσυβάκης και Μαυρογιάννης συμφωνούν ενθουσιωδώς. Ο εξοπλισμός των Ραδοβυζινών καθυστερεί. Εξοπλίζονται αντάρτικα σώματα που μπαίνουν από το Βάλτο. Τον Ιανουάριο του 1878 μάταια ο Κώστας Κοσσυβάκης και άλλοι επαναστάτες περιμένουν όπλα στη Σουμερού (Μεσόπυργο).

Ο Σωτήρης Κοσσυβάκης που βρίσκεται στην Άρτα, διευκολύνει τη φυγάδευση του Εμίν Βέη και συλλαμβάνεται. Δραπετεύει και οι Τούρκοι συλλαμβάνουν τον Ανδρέα Κοσσυβάκη, το Δημήτριο Χρ.Κοσσυβάκη και άλλους. Ο Σωτήρης προσέρχεται για να αφήσουν τους συγγενείς του, αλλά ο θείος του Ανδρέας επιμένει να μείνει αυτός όμηρος. και ελευθερώνονται οι υπόλοιποι.

Οι Ραδοβυζινοί μένουν μόνοι τους στην επανάσταση, αλλά συνεχίζουν. Στην προσωρινή διοίκηση τώρα ο Γιώργος Χρ. Κοσσυβάκης. Την εποχή αυτή εντείνονται οι συνομιλίες για απελευθέρωση της Ηπείρου και Θεσσαλίας. Τελικά το 1881 ελευθερώνεται η Θεσσαλία και η Άρτα ως τον Άραχθο. Ο γέρο Ανδρέας Κοσσυβάκης δεν θα ιδεί τη μέρα της λευτεριάς, γιατί βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Οι Τούρκοι τον οδηγούν στα Γιάννενα και του συντρίβουν τα κόκαλα μέσα στις φυλακές. Ο Σωτήρης έχει καταφύγει στην Αθήνα σε πλήρη φτώχεια.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ  1912-13-14

Μετά το 1881 οι Κοσσυβάκηδες συνεχίζουν την πατριωτική δράση και συμμετοχή στα κοινά. Ο Σωτήρης εκλέγεται δήμαρχος Τετραφυλίας από  το 1883 ως το 1904, εκτός μιας τετραετίας. Το 1889 έλαβε τον Αργυρό Σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος για την προσφορά του. Στον ατυχή πόλεμο του 1897, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους

Τον διαδέχεται στη δημαρχία ο γιος του Γρηγόρης. Ο Γρηγόρης (γεν. 1874) έχει κι αυτός τη φλόγα του πατέρα. Σπεύδει εθελοντής στους Γαριβαλδινούς. Το 1911 Διορίζεται βοηθός του εφόρου της Βουλής. Με το ξεκίνημα των Βαλκανικών πολέμων το 1912, σπεύδει  με σώμα 43  ανδρών της περιοχής και περνά με τους  πρώτους τον Άραχθο, για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ηπείρου. Ο αδελφός του Γιάννης (γεν. 1878), λοχίας στο στρατό, βρίσκεται κι αυτός στην πρώτη γραμμή. Επόπτης εθελοντικών σωμάτων γύρω από τα Γιάννενα, παίρνει  μέρος σε πολλές μάχες και εκτοπίζοντας συνεχώς τους Τούρκους , μπαίνει πρώτος στα Γιάννενα.

Ο Νίκος Κοσσυβάκης, γιος κι’ αυτός του Σωτήρη, είναι δικηγόρος και πολιτευτής Άρτας από το 1910. Πολιτεύθηκε το 1910 (Νοέμβριος) με το συνδυασμό του Ελευθ. Βενιζέλου και το 1912 με το συνδυασμό της Ενωμένης Αντιπολίτευσης. Συμμετέχει στους Βαλκανικούς και πέφτει ηρωικά μαχόμενος εναντίον των Βουλγάρων, στη Τζουμαγιά Σερρών το 1913.

Ο Γιάννης με το Γρηγόρη συνεχίζουν προς τη Βόρεια Ήπειρο. Όταν αυτή κηρύσσεται Αυτόνομη το 1914, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ολόψυχα στο Βορειοηπειρωτικό Αγώνα. Ο Γιάννης, υπολοχαγός πλέον, τοποθετείται διοικητής Πρεμετής και ο Γρηγόρης αρχηγός των σωμάτων της Περιοχής. Μαζί τους και ο Δημήτρης Κοσσυβάκης ή Τσιάρας. Επιστρέφουν  στην Άρτα μετά την οριστική εγκατάλειψη της Βορείου Ηπείρου.

ΑΠΟ ΤΟ  1914 ΩΣ ΤΟ 1940

Ο Γιάννης διαμένει στην Άρτα, πρόεδρος του Κόμματος των Φιλελευθέρων και αρχηγός της Εθνικής Αμύνης. Δυστυχώς από τη γρίπη του 1918, χάνεται ο γενναίος   Ραδοβυζινός. . Ο πατέρας του Σωτήρης πολιτεύθηκε το1899 με το Δεληγιώργη. Ο Γρηγόρης Πολιτεύθηκε με το Θεοτόκη το 1910 (Άυγουστος), με το Μεταξά το 1926 και το 1932 με τον Παπαναστασίου. 

1940-41 ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Στο μέτωπο της Αλβανίας το 1940 παίρνουν τη σκυτάλη, νεώτεροι Κοσσυβάκηδες. Ένας απ’ αυτούς ο Νικηφόρος, (γεν.1917). Είναι γιος του Γρηγόρη και  σπούδασε στη Γεωπονική Σχολή Κόνιτσας. Τραυματίζεται και παρασημοφορείται για ανδραγαθία.

Μετά τη συνθηκολόγηση αρχίζουν οι ζυμώσεις για ένοπλη αντίσταση στους κατακτητές. Τον Ιούλιο του 1943 ο Ναπολέων Ζέρβας έρχεται στο Βάλτο για οργάνωση ένοπλης αντίστασης. Εκεί μεταξύ άλλων του υπόσχεται βοήθεια ο ενωμοτάρχης Γεώργιος  Κοσσυβάκης, ξάδελφος του Γρηγόρη. Βρίσκει δυσκολίες και

απευθύνεται στο Γρηγόρη Κοσσυβάκη, γνωστό του από το Βορειοηπειρωτικό αγώνα.

Ο Γρηγόρης Κοσσυβάκης σπεύδει  σε βοήθεια και τον μεταφέρει στη Μεγαλόχαρη. Τον φιλοξενεί στο σπίτι του. Με το κύρος του ο μπάρμπα-Γρηγόρης τον επιβάλλει στην περιοχή και συμβάλλει τα μέγιστα στη δημιουργία οργανώσεων του ΕΔΕΣ και ένοπλων ομάδων. Πρόταση για να αναλάβει υπαρχηγός, του ΕΔΕΣ την αρνείται  Με την πρώτη άνοδο των Ιταλών, το σπίτι του καίγεται. Χωρίς αυτόν πιθανόν δεν θα υπήρχε ο ΕΔΕΣ. Ο γιος του Νικηφόρος γίνεται αρχηγός ένοπλης αντάρτικης ομάδας.

Στον εμφύλιο ο γηραιός πολέμαρχος γίνεται στόχος των αντιπάλων. Συλλαμβάνεται μαζί με το γιο του Νίκο από τον ΕΛΑΣ και οδηγούνται αιχμάλωτοι στο Μεζήλου, το Δεκέμβρη του 1943. Ταλαιπωρίες και βασανιστήρια ως την άνοιξη του 1944 που αφήνονται ελεύθεροι. Παρ’ όλα αυτά προσχωρεί στο ΕΑΜ και συμβάλλει στη δημιουργία του Τάγματος Καραϊσκάκη  και στην αρχή ανέλαβε καπετάνιος του. Ο γιος του Νικηφόρος γίνεται καπετάνιος Επιδρομικής Ομάδας του ΕΛΑΣ και ο Γιάννης καπετάνιος Διμοιρίας.

Το τέλος του γενναίου και μεγαλόψυχου άνδρα άδοξο. Τον Απρίλη του 1947 σκοτώνεται με άγριο ξυλοδαρμό από στρατοχωροφύλακες, μέσα στον Αϊ-Λιά  Μεγαλόχαρης. Έγκλημά του πιθανότατα το ότι ο περήφανος μπάρμπα-Γρηγόρης, δεν ανέχτηκε να του φορτώσουν την υπόθεση Φερλάτσιο, που στενοχωρούσε πολύ το Ζέρβα.

Στην φωτογραφία η προτομή του Γρηγόρη Σωτ. Κοσσυβάκη στη Μεγαλόχαρη Του ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΜΠΟΚΟΓΙΑΝΝΗ