Άρχισαν τα …όργανα Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για το μεγάλο Αιολικό Πάρκο στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων (σύνορα Θεοδωριάνων- Αθαμανίου)

Του Δημήτρη Στεργιούλη*

Στις 4 Μαΐου του 2012, δύο μόλις μέρες πριν τις εκλογές, ο τότε υπουργός Π.Ε.Κ.Α κ. Παπακωνσταντίνου μεταξύ πληθώρας άλλων αποφάσεων και σχετικών υπογραφών (από τις 2 ως τις 4 του ίδιου μήνα υπέγραψε τουλάχιστον 50 αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων νέων έργων), υπέγραψε και την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για το μεγάλο αιολικό πάρκο στην κορυφογραμμή Ξέρακας- Περδικόβρυση στα σύνορα Θεοδωριάνων και Αθαμανίου.Είχε προηγηθεί ανάλογη θετική γνωμοδότηση κατά πλειοψηφία επί της ΜΠΕ του έργου από την Επιτροπή Περιβάλλοντος Χωρικού Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου (26-10-2011), καθώς και Θετική γνώμη από το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού πάρκου Τζουμέρκων (3-2-2012) με την υποχρέωση τήρησης των περιβαλλοντικών όρων. Το θέμα, αν και πολύ σοβαρό, δεν απασχόλησε ποτέ το Δήμο και το Δημοτικό συμβούλιο, άρα δεν υπάρχει και σχετική γνωμοδότηση. Πρόσφατα ο όμορος σε μας Δήμος Πύλης γνωμοδότησε αρνητικά σχετικά με την εγκατάσταση αιολικού πάρκου στην περιοχή μεταξύ πρώην δήμου Πινδέων και πρώην κοινότητας Νεράιδας. Παλιότερα το 2007 το κοινοτικό συμβούλιο Θεοδωριάνων είχε συμφωνήσει ομόφωνα στην κατασκευή του έργου αυτού. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων έπρεπε να μείνει αμέτοχος και απαθής στην υπόθεση αυτή. Έπρεπε κατά τη γνώμη μου να εμπλακεί στο θέμα και να ζητήσει ο ίδιος να γνωμοδοτήσει, όπως έγινε με το μικρό υδροηλεκτρικό στην Κυψέλη, μετά από ανοιχτή διαδικασία διαβούλευσης με τους φορείς και τα συμβούλια τοπικών κοινοτήτων του Δήμου μας.Μετά από αυτά οι μπουλντόζες φαίνεται να ετοιμάζουν τις μηχανές τους αφού μένουν, τουλάχιστον σε ότι έχει να κάνει με την αδειοδότηση, οι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας του έργου. Ωστόσο παραμένουν μερικά αγκάθια, που έχουν να κάνουν με την χρηματοδότηση του έργου και με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής.Η εταιρεία κατασκευής του αιολικού πάρκου ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Α.Ε. & ΣΙΑ ΑΡΤΑ Α.Ε., έχει αιτηθεί από τη ΡΑΕ την προκαταρκτική εξέταση τροποποίησης της άδειας παραγωγής ως προς τη μετοχική σύνθεση της κατόχου εταιρείας ως εξής:
Προηγούμενη μετοχική σύνθεση:

RENINVEST S.A	90,0%
ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Α.Ε.	10,0%

Νέα μετοχική σύνθεση:

WINDKRAFT A.E.E.

100,0%

και ως προς τα πρόσωπα που εξασφαλίζουν την χρηματοδότηση του έργου από RENINVEST S.A σε ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΡΤΑ Α.Ε και μέσω τραπεζικής χρηματοδότησης. Η αναφερόμενη RENINVEST S.A είναι Ελβετική εταιρεία, ενώ η WINDKRAFT A.E.E. κατά πάσα πιθανότητα είναι Γερμανική εταιρεία, που δραστηριοποιείται στο χώρο κατασκευής ανεμογεννητριών και εγκατάστασης αιολικών πάρκων.Σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς το τοπίο είναι ομιχλώδες. Μπορεί στην ΜΠΕ του έργου να φαίνεται ότι η περιοχή εγκατάστασης είναι δημόσια και ανήκει στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων, που περιλαμβάνει την πρώην κοινότητα Θεοδωριάνων και τον πρώην Δήμο Αθαμανίας, ωστόσο το κομμάτι που φαίνεται να ανήκει στον πρώην δήμο Αθαμανίας διεκδικείται από το Συνεταιρισμό Αθαμανίου ως ιδιόκτητο. Σύμφωνα με πληροφορίες η κατασκευάστρια εταιρεία έχει έρθει σε επαφή με το Συνεταιρισμό Αθαμανίου για τον καθορισμό ετήσιου μισθώματος για τις ανεμογεννήτριες, που θα εγκατασταθούν στην περιοχή του Αθαμανίου. Όσο για τις Α/Γ που θα εγκατασταθούν στην περιοχή της πρώην κοινότητας Θεοδωριάνων, ποσοστό 1,7% από τα έσοδα θα πηγαίνουν, σύμφωνα με το σχετικό νόμο, στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων, ενώ ποσοστό 1% θα πιστώνεται στα τιμολόγια της ΔΕΗ κατά προτεραιότητα των κατοίκων Θεοδωριάνων και Αθαμανίου.Οι υποσχέσεις που είχαν δοθεί εγγράφως το 2007 από την εταιρεία στην Κοινότητα Θεοδωριάνων, για δημιουργία θέσεων εργασίας τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης λειτουργίας του και για παραχώρηση 2% ελεύθερων μετοχών στην κοινότητα Θεοδωριάνων, πέραν του ποσοστού 3% που ίσχυε τότε και θα πήγαινε στα ταμεία της κοινότητας, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά …χάντρες στους ιθαγενείς. Το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στην Ευρώπη έχει τρεις μόνιμους υπαλλήλους.Πέρα από αυτά το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια πολύ μεγάλη επέμβαση, που σίγουρα θα έχει δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το αιολικό πάρκο συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 34 MW, αποτελείται από 12 Α/Γ ισχύος 3 ΜW η κάθε μια. Θα εγκατασταθεί στην κορυφογραμμή Ξέρακας– Περδικόβρυση σε μήκος 3.600 μέτρων και η επιφάνειά του θα καλύπτει 1.431 στρέμματα. Το ύψος της κάθε Α/Γ μαζί με τα πτερύγια θα φτάνει τα 120 μέτρα και θα χρειαστεί για κάθε μία ισόπεδο πλάτωμα 50X55 μέτρων. Συνολικά για την εδραίωση των Α/Γ θα απαιτηθούν εκσκαφές της τάξης των 6.511 κυβικών μέτρων.Απαιτείται βελτίωση υφιστάμενης οδοποιίας σε μήκος 6.486 μέτρων και πλάτους 5 μέτρων και διάνοιξη νέας οδοποιίας για την προσπέλαση και την επικοινωνία των Α/Γ μήκους 3.429 μέτρων και πλάτους 5 μέτρων. Εδώ τίθενται σοβαρά ερωτηματικά κατά πόσο θα μπορέσουν τα τεράστια φορτηγά με τα πτερύγια 40-45 μέτρων να περάσουν σε στροφές προδιαγραφών δασικού δρόμου Γ’ κατηγορίας πλάτους 5 μέτρων όπως προβλέπονται στην ΕΠΟ και πως μία τόσο σοβαρή επέμβαση σε μήκος χιλιομέτρων σε δασική περιοχή "διέφυγε" της προσοχής των αρμόδιων δασικών υπηρεσιών που γνωμοδοτούν επί της ΜΠΕ, αλλά και εγκρίνουν τη μελέτη δασικής οδοποιίας, αλλά και όλων των άλλων υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διαδικασία περιβαλλοντική αδειοδότησης από την Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ηπείρου μέχρι την τελική αδειοδοτούσα αρχή του ΥΠΕΚΑ. Έχουμε παραδείγματα από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως στον Κάνδανο της Κρήτης, όπου κατά παράβαση έγινε διαπλάτυνση δρόμων στα 10 με 12 μέτρα.Οι Α/Γ έχουν διάρκεια ζωής τα 20 με 25 χρόνια. Εδώ εύλογα τίθεται το ερώτημα τι θα γίνει από κει και πέρα; Θα εγκαταλειφτεί το αιολικό πάρκο και θα μετατραπεί η περιοχή σε απέραντο νεκροταφείο χιλιάδων τόνων παλιοσιδηρικών και μπετόν;Η περιοχή εγκατάστασης του αιολικού πάρκου ανήκει στη Ζώνη ΙΙΙ του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, όπου σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα επιτρέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών σταθμών. Επίσης το έργο θα κατασκευαστεί εντός προστατευόμενης περιοχής δικτύου ΝΑΤΟΥΡΑ 2000, αφού έχει χαρακτηριστεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) της ορνιθοπανίδας. Σύμφωνα με το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της περιοχής τα είδη που πληρούν τα κριτήρια για το χαρακτηρισμό της περιοχής σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας είναι το Όρνιο, ο Χρυσαετός, ο Φιδαετός, ο Πετρίτης και ο Σφηκιάρης. Η Ορνιθολογική Μελέτη που συνοδεύει την ΜΠΕ, αναφέρει ότι στην ευρύτερη περιοχή του έργου κρίσιμη είναι η παρουσία των ειδών Όρνιου και Χρυσαετού. Οι κίνδυνοι για τα πτηνά αφορούν στον κίνδυνο πρόσκρουσης στις Α/Γ και στη θανάτωσή τους.

Με βάση την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, το αιολικό πάρκο εκτείνεται εντός περιοχής εξάπλωσης του ζαρκαδιού και γειτνιάζει με περιοχή εξάπλωσης αγριόγιδου, ενώ ταυτόχρονα κατά περιόδους η περιοχή αποτελεί βιότοπο για την αρκούδα. Τέλος ένα μικρό τμήμα της περιοχής εγκατάστασης του έργου εμπίπτει στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) Αθαμανίου-Θεοδωριάνων.Και όμως παρόλο το αυξημένο καθεστώς προστασίας της περιοχής, όπως περιγράφεται παραπάνω, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την εγκατάσταση ΑΠΕ και μεγάλων αιολικών πάρκων ακόμα και σε τέτοιες περιοχές, καθιστώντας τες ουσιαστικά βιομηχανικές ζώνες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έρμαιο σε μεγάλα κερδοσκοπικά συμφέροντα.Η εγκατάσταση του αιολικού αυτού πάρκου για τη δική μας περιοχή του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων αποτελεί μόνο την αρχή. Βέβαια οι επιβουλές στον τεράστιο φυσικό πλούτο της περιοχής έχουν αρχίσει εδώ και δεκατέσσερα χρόνια με τα υδροηλεκτρικά στα Θεοδώριανα και το μεγάλο αγώνα των κατοίκων που ακόμα δεν έχει τελειώσει, και το μεγάλο υδροηλεκτρικό στον Άραχθο, του οποίου η κατασκευή του πλανάται ακόμα σαν μπαμπούλας στα Τζουμερκοχώρια και έχει προκαλέσει γενικό ξεσηκωμό.Στις δεκάδες άδειες παραγωγής που έχουν δοθεί στο Δήμο μας για μικρά υδροηλεκτρικά, έχει προστεθεί τελευταία μία ακόμα άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικό σταθμό 21.5 MW στη θέση «Κοκκινόλακα» στα όρια της Δημοτικής Ενότητας Αθαμανίας και της Δημοτικής Ενότητας Τετραφυλίας. Υπάρχουν και τρεις ακόμα άδειες για αιολικούς σταθμούς στα ορεινά του νομού μας, δύο στις θέσεις «Πλατοβούνι»(25,5 MW) και «Πύργοι»(18,7MW) του Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη και μία στη θέση «Αετός» (26 MW) της Δημοτικής Ενότητας Τετραφυλίας.Το κερασάκι στην τούρτα έρχεται να βάλει μια αίτηση για άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που έχει κατατεθεί στη ΡΑΕ (10-10-2011) από την εταιρεία ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ για τεράστιο αιολικό πάρκο 50 MW αποτελούμενο από 25 ανεμογεννήτριες, σε όλη την κορυφογραμμή των Κεντρικών Τζουμέρκων. Εκτείνεται σε μια τεράστια περιοχή στα σύνορα Βουργαρελίου, Αθαμανίου, Καταρράχτη, Μελισσουργών και φυσικά Θεοδωριάνων. Ξεκινά από την κορυφή «Τρία Σύνορα», συνεχίζει στην ψηλότερη κορυφή των Τζουμέρκων στο «Καταφίδι» και φτάνει πέρα από τον αυχένα τον Μελισσουργιώτικο.Εδώ όμως αρχίζουν τα παράδοξα που αφήνουν πολλά ερωτηματικά. Η περιοχή εγκατάστασης ανήκει στη Ζώνη ΙΙ του Πάρκου Τζουμέρκων στην οποία ΔΕΝ επιτρέπονται τα αιολικά πάρκα. Η ΡΑΕ στο γεωπληροφοριακό χάρτη της είχε στην αρχή κανονικά χωροθετημένες τις Α/Γ, χωρίς να έχει την περιοχή στις περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης αιολικών πάρκων. Μετά από αυτό στείλαμε σαν ΟΡΕΙΝΟΙ έγγραφο στη ΡΑΕ για να μας εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει. Απάντηση δεν λάβαμε ποτέ, αλλά στον χάρτη απεικόνισης έχουν πλέον την περιοχή σαν περιοχή αποκλεισμού αιολικών πάρκων και τις Α/Γ κανονικά χωροθετημένες εντός της ζώνης αποκλεισμού(!).Πρόκειται για λάθος της εταιρείας ή της ΡΑΕ; Μάλλον όχι, αφού έχει φροντίσει η πρώην ηγεσία του ΥΠΕΚΑ να αφήσει παράθυρα σε μια διάταξη του Ν.3851/2010 και στο άρθρο 10 του Ν.4014/2011 για εγκατάσταση υδροηλεκτρικών και αιολικών σε όλες τις Ζώνες του Εθνικού Πάρκου ακόμα και σε περιοχές προστασίας του ΝΑΤΟΥΡΑ, που περιέχουν οικότοπους και είδη προτεραιότητας.Η υπόθεση αυτή, αν τελικά η ΡΑΕ προχωρήσει στην έκδοση Άδειας Παραγωγής για το τεράστιο αιολικό στην κορυφογραμμή των Τζουμέρκων, αναμένεται να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην περιοχή.Σε καμία περίπτωση δεν είμαστε διατεθειμένοι να αφήσουμε ότι απόμεινε ακόμα ανέπαφο και αμόλυντο στην περιοχή μας, το φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο των Τζουμέρκων, βορά σε τεράστια οικονομικά συμφέροντα συνήθως μεγάλων ενεργειακών ομίλων.

*Ο Δημήτρης Στεργιούλης είναι πρόεδρος του συλλόγου «Οι Ορεινοί»